"Oos Naer 3" (jaargang 2, nr. 1, maart 2000)

Deze foto van de St. Martinuskerk van Neer is gemaakt in 1901 en siert de voorkant van deze derde uitgave van ons heemkundeblad.

Algemeen

De redactie is weer in geslaagd een interessant boekje samen te stellen, waarin naast de vaste rubrieken, zoals: "Een eeuw geleden geboren", "Naers", "Kruisen en kapellen in Neer", "Neerse testamenten" en "Familiegeschiedenis of op zoek naar je familie" ook nog andere verhalen en artikelen zijn opgenomen.
Op deze pagina kunt u weer korte inhouden van bovengenoemde zaken terugvinden, vaak met foto's, die ook in het boekje zijn opgenomen.

"Neer in het jaar 1900"

Dit artikel geeft een beeld van Neer zo'n 100 jaar geleden.
Tjeu Hermans, lid van de redactie, heeft bij het samenstellen zich in dit artikel gericht op algemene zaken, zoals woonwijken en huisnummering, inwoneraantal, wereldlijke en kerkelijke overheden en instellingen, verslagen en besluiten van de gemeenteraadsvergaderingen, scholen en onderwijs.
Uit de archieven is best veel naar boven gekomen, zodat zeker nog twee artikelen zullen volgen op dit eerste.
Daarin zal o.a. aandacht besteed worden aan de landbouw en veeteelt en aan winkels, bedrijven, handel en industrie.

Op deze foto ziet u Hendrikus, Mathis Terstappen, die destijds burgemeester was in de gemeente Neer.
Hij was sinds 1883 lid van de gemeenteraad en werd in 1897 tot burgemeester benoemd. Neer telde op 31 december 1899: 1606 inwoners; op 31 december 1900 was dat: 1627. Enkele andere feiten uit de vorige eeuw: Er kwam in 1902 het eerste Rijkstelefoonkantoor.
Er was nog geen elektriciteit (pas in 1917). Neer telde 12 gehuchten, zoals de woonwijken toen officieel werden genoemd. In 1900 werden 6 huwelijken gesloten.
Mathis Winkelmolen was destijds omroeper en kantonnier.
Gerardus, Hubertus van Dael was toen veldwachter.
Straatlantaarns brandden in de winter op petroleum voor slechts twee uur.

Op de foto hiernaast ziet u Jan, Mathijs Breukers, hoofd van de Openbare Lagere School te Neer. Er waren vier onderwijzers aan de school: Willem Spee, Peter Verheggen, Andreas Fleuren en Hubertus Adams; verder  was er een onderwijzeres in nuttige handwerken. Neer kende in die tijd ook al een bewaarschool.
Naast een huisarts, dokter Jan Derk Smits was er ook een vroedvrouw in de gemeente, te weten:
Maria, Catharina Knoops (Kato, de wiesvrouw). Zij was tevens benoemd voor de gemeenten Buggenum, Nunhem en Haelen. In 1900 was Augustinus, Paulus, Hubertus Stercken pastoor te Neer; kapelaan was Emile, Jacob, Martin Geenen. Neer kende twee begraafplaatsen (zie vorige nummer van ons heemkundeblad!).

 

Op deze vrij recente foto ziet u Tjeu en Til in hun bejaardenwoning te Panningen.

"Een eeuw geleden geboren"

In dit artikel wordt een levensbeschrijving gegeven van Tjeu Mingers, die op 7 december 1899 te Meijel werd geboren en thans nog met zijn vrouw Til Tullemans in de Wietel in Panningen verblijft.

Tjeu Mingers werkte op zijn 18e jaar mee aan de aanleg van de tramlijn, die van Roermond via Horn en Meijel naar Deurne liep.

In zijn militaire dienst werkte hij als spoorlegger op de legerplaats Soesterberg. Na zijn diensttijd werkte hij als molenaar in Thorn. Rond 1931 kreeg hij werk als taludafmaker bij de aanleg van het Julianakanaal. Op 28 mei 1945 trouwde hij Til Tullemans in Weert en ging in Ospel wonen; in 1949 verhuisden ze naar Neer, waar in 1950 hun enigskind, zoon Hans, geboren werd.
In het boekje is nog een kwartierstaat van Tjeu Mingers afgedrukt.

 

Potte-Chris op latere leeftijd

Potte-Chris en het 'bombardement van Lombok'

Christiaan Ronken, alias Potte-Chris, kwam al jong in aanraking met de politie. Al op 12-jarige leeftijd was hij opgenomen in een "huis voor opvoeding en verbetering voor jongens" in Alkmaar. Daar verbleef hij twee jaar. Vanwege diefstal van allerlei zaken kwam hij in de gevangenis terecht. Zijn vader, die pottenbakker was, stierf toen Chris twee jaar was. Zijn moeder, die ziekelijk was, had veel met hem te stellen. In dit verhaal, dat Jos Geraets is nagegaan en dat hij zo boeiend heeft beschreven, komen de vele streken van Potte-Chris naar voren. De titel geeft al aan, dat er door het toedoen van Potte-Chris de gemeenschap in Neer ook heel wat te stellen had met hem. In 1895 werd door een aantal jongeren besloten om een ezeldrijven bij Potte-Chris te laten plaatsvinden.

Nadat de aanwezigen een groot kabaal hadden gemaakt, begon men stenen te gooien naar het huis. Het werd steeds erger; ruiten, ramen en pannen sneuvelden. Het "bombardement" duurde tot  's avonds tien uur. De mensen noemden dit het "Bombardement van Lombok", omdat net in die tijd in 1894 er een strafexpeditie werd uitgevoerd door Nederlands-Indische troepen op het eiland Lombok (in Indonesië). En dat lag bij de mensen nog vers in het geheugen.                 

woonhuis familie Vossen in het Veurtje

"Een pitrieten wiegje"

In dit door Piet Timmermans beschreven verhaal wordt verteld hoe een echtpaar met een vergeelde brief op zoek was naar de familie Vossen in het Veurtje. Bij inzameling van goederen in het najaar van 1945 voor de getroffen gebieden kwam een brief te voorschijn, die op de bodem van een pitrieten wiegje was geplakt.
Deze brief werd door de familie Vossen ontdekt, toen het wiegje in Neer terecht kwam. Er werd een bedankbrief teruggestuurd. In 1991 werd dit briefje teruggevonden in een trouwbijbel van een Groningse familie, die deze bijbel had geërfd. De familie Vossen was het echtpaar zeer erkentelijk, dat deze brief persoonlijk in Neer werd terugbezorgd. Vooral de inhoud van die brief straalde veel warmte en bezorgheid uit (deze brief staat in deze uitgave geheel afgedrukt!). Een dergelijke ervaring zullen de betrokkenen niet gauw vergeten.


"Naers"

In dit tweede artikel, waarin Neerse woorden en uitdrukkingen zijn opgenomen, gaat het om vruchten, planten, bloemen en woorden, die daarmee direct in verband staan.

 

gaeje

"Kruisen en kapellen in Neer"

In dit derde artikel van Tjeu Scheepers gaat het deze keer om de Sint Isidoruskapel op Gendijk.
De kapel is omstreeks 1930 gebouwd en ingezegend.
In hetzelfde artikel wordt het veldkruis op het kruispunt Gendijk-Rohrstraat beschreven. Dit kruis staat tegenover de St. Isidoruskapel.
Dit veldkruis moet al meer dan 85 jaar oud zijn. Een boerderij in de omgeving kent het jaartal 1684. Misschien heeft dit kruis enige relatie met deze boerderij; dan zou dit kruis beduidend ouder kunnen zijn.

 

(foto: Tjeu Scheepers)

"Kroningsfeesten in 1898"

Ook Neer deed in 1898 mee aan de feestelijkheden met betrekking tot de kroning van koningin Wilhelmina.
Uit de archiefstukken en brieven bleek dat er wel degelijk enige gelijkenis was met de viering van de hedendaagse koninginnedag.
Na de hoogmis begonnen de festiviteiten voor kinderen. Het feest ging in de middag verder met het oprichten van een nieuwe schietboom voor de schutterijen aan de Witte Kapel.
Bij deze gelegenheid werd een zilveren medaille voor de schutterij St. Sebastianus getoond (zie foto).
's Avonds was er op het marktplein nog een feestconcert, waar een aantal liederen werd gezongen door het mannenkoor.

 

(foto: archief 'Oos Naer')

"Neerse testamenten"

In dit artikel beschrijft Jos Silvrants het testament van Catharina van den Ertwegh, een jonge, ongetrouwde en kennelijk nogal rijke vrouw. Zij werd geboren op 9 augustus 1741 en overleed op 2 februari 1762, 20 jaar jong. Zij was reeds een lange tijd ziek en overleed vier dagen na het opmaken van het testament.

In het testament worden geld, kleren, meubelen en land verdeeld.

"Familiegeschiedenis of: op zoek naar je familie"

De werkgroep genealogie geeft in dit artikel enige uitleg over het maken van gezinsbladen, wat een stamboom en kwartierstaat is en wat een persoonskaart inhoudt.
Tevens wordt aangegeven waar men in eerste instantie meer gegevens kan vinden voor stamboomonderzoek, namelijk de burgerlijke stand.
De inhoud van dit artikel is in januari j.l. reeds toegelicht op een bijeenkomst van onze heemkundevereniging.