Brouwerij Aquarius (Bergerstraat 23)

Dit pand aan de Bergerstraat 23 in Neer is een groot woonhuis met zadeldak en topgevel met vlechtingen (invoegingen van stenen loodrecht op het beloop van een hellend vlak).Het pand heeft wagenpoorten, segmentboogvensters in hardstenen omramingen met penantblokken (metselwerk dat de kozijn- of poortopening terzijde afsluit) en halfronde openingen in de geprofileerde daklijst. De hardstenen omlijstingen duiden op een voorname bestemming. Het pand en zijn voorlopers kennen dan ook een rijke geschiedenis.

Deze grote ‘boerderij’ werd gebouwd in 1807, het jaartal in de muurankers. De halfronde gaten onder de dakrand wijzen op een moutzolder en daarmee op een bierbrouwerij, of moeten we zeggen ‘brasserie’? Ten tijde van de bouw lag Neer in Frankrijk en was Napoleon onze keizer of ‘empereur’. Oudst bekende eigenaar en waarschijnlijke bouwer van dit pand is Mathias Nijs, die van 1805 tot 1813 Neers burgemeester of ‘maire’ was. In 1830 verkocht Nijs het pand aan Theodorus Aquarius. De familie Aquarius runde hier een bierbrouwerij tot in 1886. Brouwketel, roerkuip en vaten werden in 1888 publiek verkocht.

De laathof (Bergerhof) van het kapittel van Thorn lag iets hogerop.

Bergerhof  een van de laathoven (een vermogenscomplex van goederen en hieruit verkregen inkomsten) van het kapittel van Thorn, daar vandaan de naam "Kapittelshof". Het grondgebied in en om Neer was ofwel eigendom van een van de laathoven, dan wel cijnsplichtig, zodat een cijns (belasting) moest worden betaald. Beide laathoven hadden een centrale boerderij met grote schuren en stallen, waar de opbrengst van de talrijke laatgoederen werden geïnd.

Deze centrale boerderij, Bilzerhof genaamd naar haar eigenaar de abdis van Munsterbilzen, lag waarschijnlijk aan de westkant van het kerkplein. Mogelijke fundamenten van deze hof zijn opgegraven bij de renovatie en herinrichting van het kerkplein in 1992. De oudste vermelding van de Bergerhof stamt uit 1234. In 1383 werd ze in erfpacht uitgegeven. In 1490 was "Der hof tgene berghe" met landerijen in de Bergertsraat en in het Zwaarveld en met bos bij de Roggelse Zelster, verpacht aan Jan van den Berghe. In 1703 en 1720 was de hof in handen van de familie Aquarius. Deze familie kocht het goed in de Franse tijd, toen de goederen van het kapittel van Thorn door de Franse staat werden geconfisceerd en verkocht.